Binnenkort op het vakantiepark, straks in de wijk

Originele artikel door Marga van Zundert, geplaatst op WaterForum.

Kevin van de Merlen (RD-manager PureBlue): “Technologie biedt oplossingen voor klimaatproblemen en ik wil graag iets doen voordat de wereld naar de knoppen gaat.”

Decentrale afvalwaterzuivering

Decentrale afvalwaterzuiveringen van PureBlue staan al op industrieterreinen, cruiseschepen en op een vakantiepark. De volgende stap is de nieuwbouwwijk in, om CO2-uitstoot te minimaliseren en waterverbruik te halveren met ‘betaalbare oplossingen’.

Elke wijk een eigen, duurzame afvalwaterzuivering. Dat toekomstbeeld heeft Kevin van de Merlen, R&D-manager bij PureBlue al minstens vijftien jaar voor ogen. Die wijkwater­zuivering is compact, CO2-neutraal, draait zelfstandig en levert naast ge­zuiverd water ook warmte en energie. Een dertigtal cruiseschepen heeft inmiddels een compacte zuiverings­installatie van PureBlue aan boord, die ervoor zorgt dat het water niet ongezuiverd de rivier instroomt. En een eerste full-scale demonstratiesysteem op vakantiepark Olmenveld in Serooskerke is al gerealiseerd. Van de Merlen: “We hopen daarnaast natuurlijk op nieuwbouwprojecten waar we de voordelen van onze technologie echt op wijkniveau kunnen laten zien.”

Hergebruik

Water dichtbij de bron zuiveren kan zeker bijdragen aan verduurzaming, beaamt watertechnoloog Jan Post, programmadirecteur bij Wetsus. Water hoeft minder ver te worden verpompt en dat zorgt ook voor minder methaan­vorming (een sterk broeikasgas) in het riool. Zeker wanneer de centrale zuivering aan de maximale capaciteit zit, of bij lange transportafstanden zal het ook kosteneffectief zijn. Post: “Decentrale zuiveringen zijn bovendien schaalbaar en kunnen dus meegroeien met het aanbod. En gezien de groeiende maatschappelijke aandacht voor watertekorten en waterkwaliteit is het nu een goede tijd om nieuwe systemen in de markt te zetten.”In potentie kan decentrale waterzuivering 4200 ton CO2 per jaar per 100.000 inwoners besparen, stelt PureBlue. Voor heel Nederland zou dat neerkomen op een jaarlijkse besparing van 720.000 ton CO2, vergelijkbaar met de uitstoot van meer dan 200.000 auto’s. Wanneer je ook nog de warmte uit het afvalwater en energie uit het slib terugwint, kun je volgens Van de Merlen zeker ook nog een derde van het gasverbruik in een wijk uitsparen. Bovendien gaat het gezuiverde water niet meer ‘over de dijk’, maar wordt het benut voor het doorspoelen van toiletten, het sproeien van de tuin of irrigatie in de landbouw. Dat spaart weer drink- en grondwater uit.

De technologie achter de compacte en duurzame biologische zuiveringssystemen van PureBlue is voor het grootste deel in house ontwikkeld.

Technologie

Voor decentrale zuiveringssystemen zijn allerlei processchema’s denkbaar, stelt Post, elk met eigen voor- en nadelen. De technologie achter de compacte en duurzame biologische zuiveringssystemen van PureBlue is voor het grootste deel in house ontwikkeld, aldus Van de Merlen. “Ik hou ervan betaalbare oplossingen te zoeken en een technologie tot in de puntjes uit te werken.” Hij doet dat bij PureBlue met een klein internationaal team van vaste medewerkers en stagiaires, in een bedrijf dat in vijftien jaar tijd is uitgegroeid tot zo’n vijftig werknemers. PureBlue werd op Aqua Nederland 2022 zelfs tot beste werkgever in de watersector uitgeroepen. “We investeren in werkgeluk. Gelukkige mensen = gelukkig bedrijf”, staat te lezen op de website.

Van de Merlen blijkt zelf een goed voorbeeld daarvan. PureBlue werkt ook samen met zijn eigen bedrijf Merlin Innovation, dat CO2-neutrale Solar Gin produceert: de eerste ambachtelijke gin gedestilleerd met zonnewarmte en zonne-energie. Een bevlogen milieuman? “Je kunt dat bezieling noemen, maar ik ben vooral overtuigd dat technologie oplossingen biedt voor klimaatproblemen. En ik wil graag iets doen voordat de wereld naar de knoppen gaat.”

Cruiseschip

De zuivering van afvalwater in PureBlue’s installaties gebeurt biologisch met gespecialiseerde bacteriën (MicroPack). Gezuiverd water en vaste stof worden gescheiden via dissolved air flotation (MicroFlux). Van de Merlen: “Dissolved air flotation is een complexe techniek voor afvalstromen met sterk wisselende samenstelling, maar het is gelukt een volledig zelfsturend en zelfreinigend procedé te ontwikkelen zonder bewegende delen.” Dat laatste is cruciaal om het onderhoud te minimaliseren en heeft zich bewezen op de cruiseschepen, waar niet zomaar een monteur bij de hand is. Lastig afbreekbare stoffen, zoals medicijnresten en andere microverontreinigingen, kunnen in een extra module (HydroForce) worden afgebroken met uv-licht of ozon, of een combinatie van de twee. Het eindresultaat is (naast het gezuiverde water) een geconcentreerde, dikke afvalstroom die kan worden opgehaald voor verwerking in een vergister, bijvoorbeeld samen met gft. Belangstelling is er inmiddels ook vanuit ziekenhuizen. Van de Merlen: “Ziekenhuizen of verzorgingstehuizen kun je beschouwen als een kleine wijk: een paar honderd tot soms duizend mensen.” Ze zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor ongeveer vijftien procent van de emissie van humane geneesmiddelen in het oppervlaktewater. In de Green Deal Duurzame Zorg is afgesproken dat ziekenhuizen medicijnresten in hun afvalwater verminderen en dat kan bijvoorbeeld op duurzame manier met een decentrale afvalwaterzuivering.

PureBlue werkt met een klein team van vaste medewerkers en stagiaires en werd op Aqua Nederland 2022 tot beste werkgever in de watersector uitgeroepen.

Camping

PureBlue’s systemen worden ook toegepast in de industrie, waar decentrale afvalwaterzuivering van de geconcentreerde stromen vaak loont vanwege uitsparing van gemeentelijke zuiveringsheffingen. “De kennis en ervaring die we in de afgelopen jaren zo hebben opgedaan, zit ook in de nieuwste systemen verwerkt.” Maar het uiteindelijke doel blijft de duurzame wijkwaterzuivering. Nieuwbouwwijken zijn dan het laaghangend fruit. Het systeem kan precies op maat ontworpen worden, zonder aansluiting op het riool. Overigens toont ook het Midden-Oosten belangstelling voor deze primeur. Drinkwater kan dan in het droge klimaat nogmaals worden gebruikt, bijvoorbeeld voor irrigatie. Op de lange termijn denkt Van de Merlen ook aan decentrale afvalwaterzuivering in bestaande wijken: retrofit. Post: “Dat is wel complexer, omdat de infra­structuur moet worden aangepast. Ontkoppeling van bestaande wijken vraagt om een systeembenadering; het bestaande rioolsysteem en de afvalwaterzuivering moeten immers goed blijven functioneren.” Hij pleit ook voor goede certificering. “Decentrale systemen zijn niet in beton gegoten zoals rwzi’s. Dat maakt ze overal plaatsbaar, maar vraagt ook om goede risicobe­heersing, dus om monitoring en perio­diek onderhoud om de kwaliteit van behandeld water te garanderen en om onbedoeld of verkeerd hergebruik te voorkomen.”

Zoetwatertekort

Maar eerst zal het systeem zich in praktijk moeten bewijzen. Dat gebeurt inmiddels op camping Olmenveld in Serooskerke, Walcheren, eigendom van (oud)-elektrotechnicus Jos Westerbeke. Olmenveld telt bijna 500 chalets, camper- en kampeerplaatsen en huisvest in het hoogseizoen dus al snel 2000 tot 2500 toeristen. Het is niet specifiek een ‘groene’ camping, stelt de campingbaas, maar hij streeft zeker naar een zo laag mogelijke CO2-footprint. “En dit is een gebied met een dreigend zoetwatertekort.” Elke groene investering die Westerbeke binnen vijf jaar terugverdient, doet hij in principe. Zo worden er de komende jaren ook duizend zonnepanelen geïnstalleerd.

De MicroPack zuiveringsinstallatie van camping Olmenveld komt in een keurige container vooraan het vakantiepark.

Bij de decentrale waterzuivering die nu door PureBlue wordt aangelegd, is de terugverdientijd eerder zeven tot tien jaar, erkent Westerbeke. “Maar daar staat dan weer een echt forse CO2-reductie tegenover, een grote kostenreductie voor zuiverings- en rioolkosten en een lager verbruik aan drinkwater.” En er is vertrouwen: “In mijn vorige baan was ik leverancier van PureBlue, nu zijn de rollen omgedraaid. ”Olmenveld moest flink op de schop. Niet voor de zuiveringsinstallatie, die komt in een keurige container vooraan het vakantiepark, maar voor een bijna één kilometer lange pijp naar een nieuw waterbassin (20.000 kuub) in een weiland naast de camping. Daar wordt het regenwater en het water uit de decentrale zuiveringsinstallatie in opgevangen. Het wordt gebruikt voor de toiletten, het groen en sportvelden op de eigen camping, maar ook akkerbouwers en fruittelers uit de omgeving kunnen bij droogte een tank vullen, tegen vergoeding. Westerbeke: “Het is mooi dat je zo ook wat voor je buren kunt doen. Ze reageren nu nog wat afwachtend, maar het is natuurlijk nog nieuw. ”In 2019 draaide een proefinstallatie op de camping die tienduizend liter afvalwater per dag zuiverde, de nieuwe installatie verwerkt tienduizend liter per uur, wat gelijk staat aan 1800 inwonerequivalenten. Het project wordt ondersteund met een businesscasestudie door Hogeschool Zeeland (Expertisecentrum Water Technology) en kreeg een bijdrage uit het Europese coronaherstelfonds EU-React. Westerbeke heeft er alle vertrouwen in. “Bij de pilot verliep alles probleemloos. De kwaliteit van het water werd realtime en continu gemonitord, en alle parameters zaten meer dan acht keer onder de normen van het waterschap.” Maar mochten er storingen optreden dan staat Westerbeke zelf als eerste paraat. “Met mijn technische achtergrond is het echt geen abracadabra, maar ik ga ervan uit dat het nauwelijks nodig zal zijn.”